Een programma waarin integriteit, co-creatie en safe space centraal staan: curator Rafaela Sahyoun licht Out of the Toolbox 2025 toe
Hoe kan je dans blijven heruitvinden? Hoe creëer je ruimte voor verschil zonder dat het tot verdeeldheid leidt? En hoe geef je les zonder boven je leerlingen te staan? Curator Rafaela Sahyoun stelt deze vragen centraal in de nieuwe editie van Out of the Toolbox, ons jaarlijks workshopfestival dat deze zomer opnieuw neerstrijkt in Gent. In haar zorgvuldig samengestelde programma staan integriteit, co-creatie en het idee van een safe space centraal.
Wat was je vertrekpunt bij het cureren van dit festival?
"Context. Wat is de plek waar het festival doorgaat? Wat leeft er al? Out of the Toolbox heeft een eigen verhaal en geschiedenis. Het feit dat er elk jaar een andere curator is, zorgt ervoor dat het festival telkens opnieuw vorm krijgt. Ik wilde dat verhaal omarmen, er met zorg mee omgaan. Hoe kun je op zo’n veranderlijke plek mensen samenbrengen om dans ook telkens opnieuw heruit te vinden?"
Je hebt het over dans ‘heruitvinden’. Wat bedoel je daarmee?
"Ik breng docenten mee die niet komen zeggen wat dans is. Ze openen een ruimte waarin je dat samen kan onderzoeken. Dans is voor mij geen vaststaand, lineair gegeven. Het is een spectrum van verschillen. We houden rekening met de diversiteit in de ruimte, met ieders lichaam, achtergrond, energie. Die verschillen willen we niet wegwerken, maar juist kracht geven. Het gaat om co-creatie: samen maken we een ruimte waarin ideeën kunnen schuiven."
Waarom passen de geselecteerde docenten binnen die visie?
"Ze werken allemaal vanuit een diepe integriteit. Ze vertrekken vanuit hun eigen lichaam, hun eigen ervaringen. Dans ontstaat bij hen niet vanuit esthetiek, maar vanuit wat er vanbinnen borrelt. En dat is bij iedereen anders. Marina Tsartsaravertrekt bijvoorbeeld vanuit anatomie en zintuiglijke waarneming en bouwt van daaruit improvisatie op. Elisabete Fingerwerkt met aanraking en objecten. Marco Torrice en Piny Orchidaceae en Leo Soulflow vertrekken vanuit ritmes en wat het lichaam daarbij voelt. Jacob Storer werkt technischer, maar stelt tegelijk fundamentele vragen: kan zwaartekracht voor iedereen hetzelfde betekenen? Hoe voelt het voor jouw lichaam om recht te staan? Dat vind ik belangrijk. Techniek wordt op die manier geen standaard die je moet volgen, maar een ontmoeting met jouw lijf, jouw ervaring. Daaruit ontstaat iets nieuws."
“Ik geloof dat lesgeven niet hiërarchisch hoeft te zijn. In mijn generatie moesten we de leraar volgen. Nu wil ik ruimtes creëren waar kennis gedeeld wordt in twee richtingen. De student draagt ook kennis in zich. Als docent leer je voortdurend van wie voor je staat. Ik zie pedagogie als iets dat steeds opnieuw vorm krijgt, afhankelijk van de context - sociaal, politiek, lichamelijk. In de groep co-creëren we een ruimte waar verschillende stemmen, ervaringen en gevoeligheden kunnen bestaan. Het gaat niet om symmetrie of consensus, maar om respectvolle uitwisseling. Die insteek herken ik ook bij de docenten die ik heb uitgenodigd.”
Hoe ken je al deze docenten eigenlijk?
"Op heel verschillende manieren. Sommigen waren ooit mijn leraar, zoals Theo Clinkard en Marco. Anderen ontmoette ik tijdens workshops of gedeelde lessen. Marina en ik gaven ooit samen les tijdens een intensive, dat was een heel mooie ontmoeting. Het werk van Piny en Leo volg ik al lang. Ik hou ervan wanneer de rollen verschuiven. De ene keer ben ik student, dan weer collega, of curator. Die uitwisseling is essentieel voor mij."
Wat is jouw rol tijdens het festival zelf?
"Ik geef elke ochtend de opwarming, maar verder sta ik niet op het programma als docent. Ik wil beschikbaar zijn voor wat er leeft. Ik zie mezelf als een verbindende figuur tussen de deelnemers, de docenten en het team van Danspunt. Ik stap de ruimtes binnen, maar nooit vanuit een hiërarchische positie. Als ik een safe space wil verdedigen, moet ik die ook mee mogelijk maken. Dat vraagt betrokkenheid, nabijheid, en vooral: luisteren."
Je benadrukt vaak het belang van een safe space. Wat betekent dat concreet voor jou?
“Voor mij is een safe space geen kant-en-klaar gegeven. Je bouwt die samen op, telkens opnieuw. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid tussen iedereen in de ruimte. Ik wil geen ruimte waar je iets moet zijn of volgen, ook niet qua energie. Je hoeft niet op het niveau te komen van de docent. Iemand als Paola Madrid is zo energetisch als een spicyburrito, maar daar hoef je niet in mee te doen. Je kiest zelf hoe je aanwezig bent, hoe je je energie moduleert. Dat wordt niet voor jou bepaald. Sommige mensen zijn subtiel, anderen hoog in energie. Dat mag allemaal naast elkaar bestaan. Ik zie energie niet als iets binairs, hoog of laag, maar als een spectrum.”
“En dat geldt ook voor het lichaam. We komen allemaal met een eigen lichaam, vol ervaringen, zintuiglijkheid, emoties. Ik wil een ruimte openen waarin mensen kunnen ontdekken wat ze voelen en wat ze verlangen, ook als ze dat nog niet weten. Vaak weten mensen niet wat ze willen, tot ze het mogen voelen in hun lichaam. Voor mij gaat een safe space over de mogelijkheid om op je eigen manier aanwezig te zijn, zonder opgelegd idee van hoe dat moet. Het is een plek waar we samen kunnen onderzoeken, bewegen en afstemmen.”
Bedankt voor je mooie visie op ons festival! Waar kijk jij zelf het meest naar uit?
“Ik kijk uit naar zó veel. Vooral naar het gevoel om echt in de ruimte aanwezig te zijn. We praten vaak over ‘presence’, maar dat is ook het vermogen om ten volle te ervaren wat er gebeurt. Ik wil daar echt aanwezig zijn, samen met mijn team. Echte ontmoetingen, vreugde en een moment van hoop. Dans biedt die mogelijkheid: hoop en herverbeelding. Ik verwacht veel.”
Ook zin gekregen om mee te doen? Je kan nog steeds inschrijven voor Out of the Toolbox via de website.
- 20-24 augustus 2025
- Dok Noord, Gent
- outofthetoolbox.be